«Η ΚΟΣΜΙΚΗ ΛΥΠΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑ ΘΕΟΝ ΛΥΠΗ», ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς με την θεολογική του εμπειρία μας
αναπτύσσει την αναγκαιότητα της πνευματικής λύπης που μας οδηγεί στο
Χριστό: «Όσοι αμαρτήσαμε χρειαζόμαστε αυτή τη λύπη και τη στεναχώρια για
τα προηγούμενα αμαρτήματα μας και τις γονυκλισίες με μετάνοια, για να
ακούσουμε ο καθένας μας μυστικά όπως ο παράλυτος: ««Έχε θάρρος παιδί
μου»», και αφού πάρουμε τη συγχώρεση να μεταστρέψουμε τη λύπη μας σε
χαρά. Αυτή η λύπη είναι το πνευματικό μέλι που το θηλάζουμε από πέτρα
στερεά όπως αναφέρεται προφητικά στην Παλαιά Διαθήκη: «« Θήλασαν μέλι
από πέτρα»» (Δευτ. 32, 13), ενώ ο Απόστολος Παύλος λέει: «« Η πέτρα αυτή
είναι ο Χριστός»» (Β΄ Κορ. 7, 10). Μη θαυμάζετε επειδή αποκάλεσα αυτή
τη λύπη μέλι, γιατί αυτή είναι που προκαλεί τη σταθερή μετάνοια για τη
σωτηρία, σύμφωνα με τον Απόστολο Παύλο. Σε αυτόν που έχει τραυματισμένη
τη γλώσσα του το μέλι που θα του δώσουμε θα του φανεί πικρό, ενώ όταν
θεραπευτεί το τραύμα του θα αισθανθεί τη γλύκα του μελιού. Κατά τον ίδιο
τρόπο και ο φόβος του Θεού που εμφανίζεται στις ευσεβείς ψυχές από το
Ευαγγελικό κήρυγμα τους προκαλεί λύπη, όταν ακόμα έχουν τα τραύματα της
αμαρτίας. Όταν, όμως, θεραπευτούν με τη μετάνοια τότε αντιλαμβάνονται
την Ευαγγελική χαρά σύμφωνα με το λόγο του Κυρίου μας: «Η λύπη σας θα
μεταβληθεί σε χαρά».
Όλοι μας κατηγορούμε τους εαυτούς μας όταν αμαρτάνουμε και κανέναν
άλλο. Ο Άδαμ όταν παράκουσε στην εντολή του Θεού δεν ωφελήθηκε με τη
μετάθεση της αιτίας της παρακοής του στην Εύα, ούτε και η Εύα με τη
μετάθεση στο πονηρό πνεύμα. Γιατί εμείς αφού δημιουργηθήκαμε από το Θεό
αυτεξούσιοι και δεχθήκαμε μέσα μας το ηγεμονικό πνεύμα της ψυχής το
οποίο μας προστατεύει με εξουσιαστική δύναμη κατά των παθών, δεν έχουμε
κανένα που να κυριαρχεί επάνω μας και να μας εκβιάζει. Αυτή λοιπόν,
είναι η κατά Θεόν και σωτηριώδης λύπη, το να κατηγορούμε τους εαυτούς
μας και όχι κανένα άλλον για όσα λάθη πράξαμε στη ζωή μας. Να λυπούμαστε
εναντίον του εαυτού μας και να ζητούμε συγχώρεση από τον Θεό με την
εξομολόγηση των αμαρτημάτων μας και την λυπηρή κατάνυξη. Η ζωή μας
περνάει σχεδόν ολόκληρη μέσα σε αμαρτίες αδελφοί, και πρέπει να
διαλέξουμε αυτή τη σωτήρια λύπη και τη ζωή της μετάνοιας. Αν δεν το
κάνουμε θα κατακριθούμε την ημέρα της κρίσεως γιατί δεν μετανοήσαμε με
τα όσα είπε και έκανε ο Χριστός για μας.
Η μακροθυμία του Θεού σε οδηγεί στην μετάνοια. Εσύ όμως πρόσεχε μήπως
από τη σκληρότητα σου και την ασυγκίνητη και σκληρή καρδιά σου
εξοργίσεις το Θεό την ημέρα της κρίσεως. Ο Κύριος τότε θα αποδώσει στον
καθένα σύμφωνα με τα έργα του. Σ’αυτούς που ζητούν υπομονετικά και με
συντριβή καρδιάς τη συγχώρεση των αμαρτιών τους θα δοθεί άνεση και χαρά
και ζωή αιώνια και βασιλεία που δεν περιγράφεται. Σε όσους όμως ζούν
αμετανόητοι για τα αμαρτήματα τους θα υπάρχει θλίψη, στεναχώρια,
ανυπόφορη και ατελείωτη κόλαση. Ας τρέξουμε λοιπόν, μπροστά στον Κύριο
μας να Τον προσκυνήσουμε να γονατίσουμε και να κλάψουμε γιατί μας έπλασε
από αγάπη και μας κάλεσε σε μετάνοια για να μας προσφέρει την Θεία
παρηγοριά που μας υποσχέθηκε: «Μακάριοι είναι αυτοί που πενθούν γιατί
αυτοί θα παρηγορηθούν» (Ματθ. 5, 4).
Ο Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης επτακόσια χρόνια αργότερα λέει: «Ο
διάβολος θέλει να μας βλέπει λυπημένους γιατί αυτή είναι η δουλειά του,
δεν θέλει κανένας να χαίρεται. Όταν συζητάς με τους λογισμούς σου
θλίβεσαι και απογοητεύεσαι, ενώ προκαλείς και πολλές αρρώστιες στο σώμα
σου. Η θλίψη αυτή εξαντλεί τις σωματικές και ψυχικές σου δυνάμεις. Διώξε
λοιπόν, την κακομοιριά με την μετάνοια και την πνευματική λεβεντιά.
Χρειάζεται επίθεση κατά της κοσμικής λύπης. Η δοξολογία του Θεού για τις
μεγάλες του δωρεές διώχνουν αυτή τη λύπη. Όταν ο άνθρωπος λέει δόξα Σοι
ο Θεός με ταπείνωση, τραβάει συνέχεια ουράνιες δυνάμεις και Θεϊκές
ευλογίες. Αυτό κρύβει μέσα του μεγάλη δύναμη: Την ελπίδα στο Θεό. Να
δοξάζετε μέρα νύχτα το Θεό για τις ευεργεσίες του, η δοξολογία αγιάζει
τα πάντα. Έρχεται μετά τόση ευλογία του Θεού, που ο άνθρωπος δεν μπορεί
να την αντέξει. Η χαρά είναι του Χριστού. Η λύπη είναι του διαβόλου. Να
έχει λύπη κάποιος που είναι μακριά από το Χριστό το καταλαβαίνω. Αλλά να
έχει λύπη ο χριστιανός δεν το καταλαβαίνω, γιατί και πόνο να έχει
κάποιος, αυτός μειώνεται από το Χριστό. Όπως έχω καταλάβει για τον
άνθρωπο που θέλει να είναι με τον Χριστό δεν υπάρχει φαρμάκι. Αν κάποιος
χριστιανός νοιώθει έτσι, σημαίνει ότι δεν ακουμπάει τα προβλήματα του
στο Χριστό. Άλλο η κατά Θεόν λύπη και το κατά Θεόν πένθος. Τότε ο
άνθρωπος αγάλλεται, η ταπείνωση, η σιωπή και η συστολή που έχει στάζουν
μέλι στην καρδιά του. Όταν δώ ένα τέτοιον άνθρωπο να του φιλήσω και τα
πόδια.
Αν κάποιος λυπάται για μια αμαρτία που έκανε γιατί με την πράξη του
στεναχώρησε το Χριστό νοιώθει μέσα του ένα γλυκό πόνο που συνοδεύεται με
τη γλυκύτητα που σκορπάει στη ψυχή του ο Θεός. Έχει μέσα του τη Θεία
παρηγοριά. Αυτή η λύπη είναι κατά Θεόν. Η άλλη λύπη που κάνει τον
άνθρωπο να νοιώθει άγχος και απελπισία δεν είναι κατά Θεόν. Συνοδεύεται
με εγωισμό ο οποίος πάντα φέρνει λύπη και άγχος. Όλοι οι άνθρωποι
κάνουμε απροσεξίες αλλά ο καλός Θεός σαν πατέρας μας προστατεύει.
Συνέχιζε λοιπόν με ελπίδα και φιλότιμο τον αγώνα σου. Αν κουράζεσαι και
στεναχωρείσαι για τις πτώσεις σου, αυτό είναι από εγωισμό. Επείδή δεν
κάμπτεις τον εαυτό σου, αποκάμνεις μετά. Δεν υπάρχει ταπείνωση, μετάνοια
και συντριβή. Υπάρχει εγωισμός που σε εμποδίζει να φτάσεις στην αληθινή
μετάνοια Στεναχωρείσαι από εγωισμό και ανθρωπαρέσκεια, και τότε υπάρχει
μέσα σου αγωνία, φαρμάκι και πόνος.
Στην ζωή μας θέλουμε πάντα να δικαιολογούμαστε για να δίνουμε χώρο
στο διάβολο. Λέμε μέσα μας: με αδικούν οι άλλοι και δεν με
καταλαβαίνουν. Τότε έρχεται ο διάβολος και μας θλίβει αφόρητα. Αν ο
άνθρωπος αναγνώριζε το σφάλμα του και θεωρούσε υπεύθυνο τον εαυτό του σε
κάθε περίπτωση, θα είχε μέσα του παρηγοριά. Ας κανονίσουμε, λοιπόν,
ποιό από τα δύο θα διαλέξουμε: την ταπείνωση που φέρνει ανάπαυση ή τον
εγωισμό που φέρνει άγχος και ταραχή. Όποιος τα έχει όλα, και υλικά αγαθά
και υγεία και αντί να ευγνωμονεί τον Θεό έχει παράλογες απαιτήσεις και
γκρινιάζει, είναι για την κόλαση με τα παπούτσια. Ο άνθρωπος όταν έχει
ευγνωμοσύνη, με όλα είναι ευχαριστημένος. Σκέπτεται τι του δίνει ο Θεός
κάθε μέρα και χαίρεται τα πάντα. Όταν όμως είναι αχάριστος, με τίποτε
δεν είναι ευχαριστημένος. Γκρινιάζει και βασανίζεται με όλα. Αν ας πούμε
δεν εκτιμάει την λιακάδα και γκρινιάζει, έρχεται ο βαρδάρης και τον
παγώνει. Δεν θέλει τη λιακάδα, θέλει το τουρτούρισμα που προκαλεί ο
βαρδάρης. Θέλω να πώ με αυτό, ότι αν δεν αναγνωρίσουμε της ευλογίες που
μας δίνει ο Θεός και γκρινιάζουμε έρχονται οι δοκιμασίες και μαζευόμαστε
κουβάρι. Όχι. Αλήθεια σας λέω. Όποιος έχει αυτό το τυπικό και την
συνήθεια της γκρίνιας να ξέρει ότι θα του έρθει σκαμπιλάκι από το Θεό.
Για να εξοφλήσει κάτι τουλάχιστον σ’αυτή τη ζωή. Και αν δεν του έρθει
σκαμπιλάκι, αυτό θα είναι χειρότερο. Γιατί τότε θα τα πληρώσει όλα μια
και καλή στην άλλη ζωή. Η γκρίνια μπορεί να γίνει συνήθεια; Ναι. Γίνεται
συνήθεια γιατί η γκρίνια φέρνει γκρίνια. Και η κακομοιριά φέρνει
κακομοιριά. Όποιος σπέρνει κακομοιριά θερίζει κακομοιριά και αποθηκεύει
άγχος. Ενώ όποιος σπέρνει δοξολογία δέχεται τη θεϊκή χαρά και την αιώνια
ευλογία. Ο γκρινιάρης όσες ευλογίες και αν του δώσει ο Θεός δεν τις
αναγνωρίζει. Γι΄αυτό απομακρύνεται η Χάρις του Θεού και τον πλησιάζει ο
πειρασμός. Τον κυνηγάει συνέχεια ο πειρασμός και του φέρνει όλο
αναποδιές. Ενώ τον ευγνώμονα τον κυνηγάει ο Θεός με τις ευλογίες Του. Η
αχαριστία είναι η μεγάλη αμαρτία, την οποία ήλεγξε ο Χριστός. «Που είναι
οι άλλοι λεπροί;», είπε σ’αυτόν που γύρισε να τον ευχαριστήσει για τη
θεραπεία τους. Ο Χριστός ζήτησε την ευγνωμοσύνη από τους λεπρούς όχι για
τον εαυτό του. Γιατί η ευγνωμοσύνη εκείνους θα ωφελούσε.
Η δοξολογία αγιάζει τα πάντα. Με τη δοξολογία διαλύεται ο
άνθρωπος από ευγνωμοσύνη. Πανηγυρίζει τα πάντα, και όταν ο άνθρωπος
ευχαριστεί τον Θεό για όλα ακόμη και για τα λίγα, έρχεται μετά τόσο
πλούσια η ευλογία του Θεού, που δεν μπορεί να την αντέξει. Και τότε ο
διάβολος δεν μπορεί πια να σταθεί και φεύγει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου